Doğalgaz ve Lpg yakmak üzere geliştirilmiş olan kombi kat kaloriferlerinin ülkemizdeki kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır

Kombilerin en önemli avantajı, kullanıcıya arzu ettiği konfor koşullarını bağımsız olarak temin edebilme serbestliği sağlamasıdır. Diğer önemli avantajı ise ısının aynı konut içerisinde üretilip tüketilmesi sayesinde istenilmeyen ısı kayıplarının minumum düzeyde kalması ve kullanımının ekonomik olmasıdır. En önemli dezavantajı ise ilk yatırım maliyetinin özellikle çok daireli apartmanlarda merkezi ısıtma sistemlerine göre yüksek olmasıdır. Işlevsel özellikleri bir takım farklılıklar içeren kombi cihazlarının seçiminde yapılan hatalar ısınma sorunları oluştururken yakıt tüketimini de olumsuz yönde etkilemektedir. Montajlarda yapılan hatalar ise işletme esnasında cihazlarda karşılaşılan sorunları artırmakla birlikte sonu ölümle bitebilen müessif olaylara neden olabilmektedir.

Kombi kat kaloriferi yatırımının hem tekniğe uygun, hem de ekonomik olarak gerçekleştirebilmesi için aşağıdaki belirtilen kriterlerin göz önünde bulundurulması gerekir.

Cihaz Seçimi

Mahal koşulları, ısıtma sisteminin özellikleri ve kullanıcının ihtiyaçları gözününde bulundurularak yapılmalıdır. Yanlış cihaz seçimi ilk yatırım maliyetini gereksiz yere artmasına, ayrıca işletme problemleri yanında yakıt sarfiyatının da yükselmesine neden olacaktır.

Cihaz Montajı

Emniyetli bir yanma ve güvenli kulanım için mutlaka uluslar arası standartlara ve ilgili gaz idaresinin şartnamelerine uyulmalıdır. Cihaz ve tesisat montajı standartlara uygun yapılmadığı taktirde işletmeye alma ve çalışma esnasında istenilmeyen sorunlarla veya daha da kötüsü messif olaylarla karşılaşabileceği unutulmamalıdır.

Eğitim ve Tecrübe

Cihaz seçimi ve montajında kullanılan teknik elemanlar konusunda deneyimli ve eğitilmiş olmalıdır.

Kombi Cihazlarının seçim kriterleri nelerdir?

Mahal Koşulları;

Mahalin Hacmi: Bacalı veya fanlı kombi cihazları açık yanma hücrelidirler. Yanma işlemini ortam havasını kullanarak yerine getirdikleri için bu tip cihazların monte edildiği mahaller, minimum 10-12 m³ hacminde olmalıdır.

Havalandırma Durumu

Bacalı ve fanlı cihazlar, içinde bulundukları mahalin havasını kullandıklarından bulundukları hacimler yeterli havalandırmaya sahip olmalıdır.Mahal uygun kesite sahip bir iç mahalden sürekli olarak havalandırmalıdır. Menfez kesitleri cihaz kapasitesine bağlıdır. Ve 24,000 kcal/h’lık bir cihaz için 130cm² dir

Hermetik cihazların monte edildiği mahale havalandırma menfezi konulmasına gerek yoktur. Çünkü bu tip cihazlar sanip oldukları özel baca kiti vasıtasıyla, yanma için gerekli taze havayı doğrudan dış atmosferden alır ve eğzoz gazını yine aynı set vasıtasıyla dış ortama tahliye ederler.

Bacalı tip cihaz özel bir uygulama ile dolap ve kapalı bir hücre içerisine monte edilecekse bu durumda bu bölümün üst ve alt seviyelerinde çekiş ve taze hava gereksinimi için sırayla 32-65cm² kesitlerinde birer adet menfez bulundurulmalıdır.

Baca durumu

Bacalı cihazların monte edileceği mahalde çekişi iyi, uygun kesite sahip müstakil veya şönt tip bir baca bulunmalıdır. Cihazların bacaya bağlantısında standartların öngördüğü kriterlere uyulmalıdır. Baca bağlantı borusu bacaya tam sızdırmaz olarak bağlamalıdır. Hermetik ve fanlı cihazlar için baca gereksinimi yoktur. Ancak fanlı cihazlarda atık gaz seti, hermetik cihazlarda ise baca kiti uygun konumda ve ölçüde monte edilmelidir.

Hermetik cihazlarda atık gaz setinin çıkış noktası bir başka kombinin çıkış setine açılabilir pencere veya herhangi bir hava menfizine 100cm’den daha yakın olmamalıdır. Bu konuyla ilgili olarak standartlarda öngörülen detay uygulama kurallarına riayet edilmelidir.

Cihazları duman kanalı ve atık gaz çıkış setlerinin yanabilir malzemelerden uzaklığı minimum 5cm olmalıdır.

Bacalı tip kombiler, müstakil bacalı apartmanlarda yukarıdan aşağıya doğru maksimum 5 kata kadar şönt bacalı apartmanlarda ise yine yukarıdan aşağıya doğru maksimum 10 kata kadar uygulanabilir. Daha fazla kat içeren yüksek apartmanlarda ise yine bu sınırları aşan alt katlara Hermetik kombi uygulamak zorundadır.

Isı Kaybı

Kombinin monte edileceği konutun ısı kaybı, içinde bulunulan bölgenin iklim koşulları ve binanın yalıtımı dikkate alınarak konfor koşullarını sağlayacak şekilde hesaplanmalıdır. Kombiler genellikle 20,000 kcal/h ve 25,000 kcal/h kapasitelerinde üretilirler. Konutun hesaplanan ısı ihtiyacı dikkate alınarak uygun kapasiteli cihaz belirlenmelidir.

Kritik devre basınç kaybı

Kombilerde kullanılan sirkülasyon pompaları genellikle 3 devirlidir. Sirkülasyon pompasının debisi konutun ısı ihtiyacını, basma ve yüksekliği ise kalorifer tesisatındaki direnci yenerek nitelikle olmalıdır. Cihaz iç direnci ile kritik devre basınç kaybı toplamı pompanın manometrik basma yüksekliğinden düşük olmalıdır. Aksi takdirde kalorifer tesisatındaki yetersiz sirkülasyon ve ısınamama sorunlarıyla karşılaşılır. Bu nedenle kullanılacak kombinin sirkülasyon pompası karakteristik değerlerini tesisata uygunluğu kontrol edilmelidir. Ayrıca cihaz montajı yapıldıktan sonra, ısıtma tesisatının toplam direnci dikkate alınarak sirkülasyon pompasının çalışma kademesi uygun devre ayarlanmalıdır.

Tesisat su hacmi ve genleşen su miktarı

Kalorifer tesisatında genleşen su miktarı, kombi cihazı içerisendeki genleşme tankı kapasitesi ile yakından ilgilidir. Tesisat suyunun ısınması sonucu oluşan genleşmenin tank tarafından kompanze edilmesi gerekir. Kombilerde kullanılan genleşme tankı hacmi cihaz kapasitesine göre 6-10 litre arasında değişmektedir. Tesisattaki toplam su miktarı ise radyatör cinsi, boru çapı metrajı ile yakın ilişkilidir. Kombi cihazlarının monte edileceği konutlarda tesisattaki toplam su miktarı maksimum 220 litreyi aşmamalıdır. Bu nedenle kombi cihazlarının yeni konutlarda gerek yakıt tasarrufu gerekse genleşmenin konpanze edilmesi amacıyla düşük su hacimli radyatörlerin kullanımı tercih edilmelidir. Tesisatta mevcut radyatörler kullanılacaksa tesisat su hacminin cihazın genleşme tankı kapasitesine göre uygunluğu kontrol edilmelidir.

Cihazın modeli, ateşleme şekli

Bacalı, fanlı ve hermetik kombilerin ateşleme türüne göre pilot alevli ve elektronik ateşlemeli modelleri mevcuttur. Pilot alevli cihazlarda çalışma konumunda pilot sürekli yandığından ihmal edilecek düzeyde de olsa ilave bir gaz tüketimi söz konusudur. Elektronik ateşlemeli cihazlarda ise ısıya veya sıcak suya ihtiyaç duyulduğunda ana yakıcı otomatik olarak devreye girmektedir. Bu nedenle elektronik ateşlemeli cihazların kullanımı daha konforlu, yakıt tüketimi daha ekonomiktir. Ancak elektronik ateşlemeli kombilerin ilk yatırım maliyeti biraz daha yüksektir.

Ateşleme türüne göre hangi cihazın seçilmesi gerektiği kararında teknik bir sınırlama yoktur. Bu karar tamamıyla kullanıcının arzusu ve tercihine göre verilmelidir.

Cihaz ve Tesisat Montajında Dikkat Edilecek Hususlar

Kombi cihazları üretim ve uygulama teknolojileri gereği bacalı, hermetik ve fanlı olmak üzere üç farklı modelde üretilir. Ve piyasaya sunulurlar. Işlevsel özellikleri gereği her üç tip cihazın monte edilebileceği mahaller ile ilgili sınırlamalar ve tesisat montajlarına ilişkin kurallar uluslar arası standartlarda tanımlanmıştır.

Genel Hususlar

• Cihaz ve tesisat montajı, ilgili firmanın montaj kitapçıklarına ve ilgili gaz idarelerinin uygulama prosedürlerine göre yapılmalıdır.
• Tesisat ve cihaz montajını yapacak ustalar, ilgili firma ve gaz kuruluşlarının eğitimlerine katılmış, doğalgaz tesisatı uygulamaları konusunda deneyimli olmalıdır.
• Montajda kullanılacak malzemelerin gözle muayenesi yapılmalı, montaj öncesi kir, pas ve çapaklardan arındırılmalıdır.
• Montajda kullanılacak kalorifer ve gaz tesisatı boruları montaj öncesi antipas boya , montaj sonrası ise uygun renkle boyanmalıdır.
• Kombi kat kaloriferlerinin monte edileceği mahalle düz satıhlı, cihaz boyutlarına uygun ölçülere sahip, bir düşey duvar bulunmalıdır. Eğer cihaz, yanabilir malzemeden yapılmış bir duvar üzerine monte edilecekse, duvar mutlaka ısıya dayanıklı bir malzeme ile korunmalıdır.
• Cihaz, pilot alevi görülebilecek, kontrol ve kumanda sistemlerinde rahatlıkla müdahale edebilecek şekilde yerden yaklaşık 1,5 metre yüksekliğe monte edilmelidir.
• Kombi kat kaloriferine servis ve bakım hizmetlerinin rahatlıkla verilebilmesi için cihaz önden minimum 45cm, yan taraflardan ise 6cm boşluk kalacak şekilde duvara monte edilmelidir.
• Cihaz özel bir askı tertibatı ile uygun bağlantı parçaları ( vida, dubel, vb.) kullanılarak sağlam bir şekilde duvara monte edilmelidir.
• Bacalı kombilerin duman kanalı sağlam bir şekilde bacaya tutturulmalı, baca giriş kısmı alçı ile sıvanmalı ve tam sızdırmazlık sağlanmalıdır.
• Cihaz elektrik fişi mutlaka topraklı bir prize bağlanmalıdır.
• Montaj sonrası bütün sistemin montaj kontrolü yapılmalı ve uygunluğu kanıtlanmalıdır. Gaz hattı, ısıtma ve sıcak su devresi, havalandırma, topraklama, elektrik, ve baca atış sisteminin kontrolü yapılmadan cihaz kesinlikle işletmeye alınmamalıdır. Hermetik cihazları baca kiti montajlarında her ne koşul altında olursa olsun kiriş veya kolon gibi binaya ait taşıyıcı unsunlar delinmemelidir.

Kombi Cihazları Nerelere Monte Edilebilir?

A) Bacalı Cihazlar

• Taze hava temini yeterli,
• Minimum 10-12 m³ hacminde,
• Çekici iyi şönt veya müstakil bacası olan mutfak, veya özel cihaz odası gibi mahallere

B) Fanlı Cihazlar

• Taze hava temini yeterli,
• Minimum 10-12m³ hacminde,
• Dış ortama azami 3m mesafedeki mutfak, kapalı balkon yada özel cihaz odası gibi mahallere

C) Hermetik Cihazlar

• Dış ortamda yeterli taze hava sirkülasyonu olan,
• Dış ortam azami 3m mesafedeki mutfak, kapalı balkon, veya özel cihaz odası gibi mahallere

Kombi Cihazları Nerelere Monte Edilmez ?
 
A) Bacalı ve Fanlı Cihazlar

• Banyo,
• Yatak odası,
• Açık balkonlara,

kesinlikle monte edilmemelidir.

B) Hermetik Cihazlar

    Baca kiti aydınlığa verilen mahallere,
    Açık balkonlara.

Kesinlikle monte edilmemelidir.

Gaz Tesisatı Montajı

• Gaz hattında özel doğalgaz borusu kullanılmalıdır. Gaz tesisatı fittingsli yapılacaksa bağlantı yerlerinde keten ve sızdırmazlık macunu kullanılmalıdır.
• Doğalgaz tesisatında kullanılacak borunun çapı ve güzergahı onaylı projeye uygun olmalıdır. Gaz boru çapı cihaz gaz giriş ölçüsünden daha küçük olmamalıdır.
• Gaz tesisatının sızdırmazlık testi yapılmadan ve uygunluğu kontrol edilmeden cihaz işletmeye alınmamalıdır.
• Gaz hattı sızdırmazlık kontrolü gaz sayacı ile cihaz gaz vanası, ve gaz vanası ile gaz bloğu arasında ayrı ayrı yapılmalıdır.
• Kombi girişine gaz açma / kapama amacıyla mutlaka bir adet küresel doğalgaz vanası konulmalıdır,
• Gaz boruları dolap içlerinden lambri arkasından, kartonpiyer altından geçirilmez. Mutlaka açıktan çekilmek zorundadır.
• Gaz borusunun geçiş güzergahı konusunda ilgili gaz idaresinin şartnamesine uyulmalıdır.

Isıtma ve Kullanım Sıcak Su Devresi Montajı

• Kalorifer tesisatında siyah dikişli boru, kullanım suyu tesisatında ise galvaniz boru kullanılmalıdır.
• Soğuk su girişine bir adet açma kapama vanası ile soğuk su tesisatından gelecek pislikleri tutmak amacıyla bir adet filtre konulmalıdır.
• Kombinin kalorifer dönüş hattı üzerine bir adet pislik tutucu filtre konulmalıdır.
• Tesisat montaj konumuna göre üstten veya alttan dağıtım olabilir. Eğer ısıtma tesisatı üstten dağıtım ise tesisatın en üst noktasına otomatik hava tahliye pürjörü konulmalıdır.
• Her bir radyatörün giriş ve çıkışına radyatör vanası konulmalıdır dönüşe konulacak vananın reğlaj ayarı tip olması tavsiye edilir.
• Kullanım esnasında radyatörlerde olabilecek havanın tahliye edilebilmesi amacıyla her radyatör grubunda hava tahliye pürjörü olmalıdır.
• Herhangi bir nedenle tesisatta oluşacak aşırı genleşme neticesinde kalorifer tesisat suyu 3 bar emniyet ventilinden tahliye olacaktır. Mahalde kirliliğe neden olmamak için 3 bar emniyet ventilinin ucu uygun bir boru parçası ile drejana bağlanmalıdır.
• Kombi kalorifer tesisatındaki suyun zorunluluk halinde boşaltılması gerekebilir. Bu amaçla; kalorifer tesisatının en alt seviyesindeki uygun noktaya ( genellikle banyo) boşaltma musluğu takılmalı ve en yakın gidere bağlantısı yapılmalıdır.
• Kombinin kullanım sıcak su devresi bulaşık ve çamaşır makinelerini de besliyorsa, uygun yerlere bağlantı muslukları monte edilmelidir.

Sonuç;

Türkiye’de ısıtma sektörünün kombi cihazlarıyla tanışması, doğalgazın ülkemize gelmesi ile birlikte başlamış ve tip cihazların kullanımı özellikle 1989 yılından sonra yaygınlaşmıştır. Kombilerin seçimi ve montajları konusunda firmaların ve gaz kuruluşlarının farklı yaklaşımları ve uygulamaları söz konusudur. Yanlış cihaz seçimleri ve uygun tarzda yapılmayan montajlar kullanıcının mevcut sistemlerden beklentilerini karışılayamamasına neden olmakla birlikte, işletmeye alma ve işletme safhasında bir çok problemle karşılaşılmamasına ve hatta ne yazık ki ölümcül olayların meydana gelmesine neden olmaktadır. Bu durum özellikle kullanıcıları mağdur etmektedir.

Dolayısıyla satıcı ve montajcı firmalar olarak uluslar arası standartlarda öngörülen montaj kurallarından hiçbir şekilde taviz verilmemeli, yerel gaz idareleri illere göre farklı doğalgaz dönüşüm şartnamesi uygulamak yerine ortak bir şartname uygulamasına geçilmelidir.